جایگاه متون علمی

عنوان:
جایگاه متون علمی و ماهیت ساختار در ذخیره و بازیابی اطلاعات (گزینش منابع+ماهیت متون+ارزش گزاری محتوا برای ذخیره در یک نظام اطلاعاتی-نیمه عمر کهنگی متون +کاربردهای اطلاعات)

هدف کلی از بررسی متون، Literature Review گردآوری اطلاعات درباره یک موضوع می باشد. بررسی متون فقط جهت انجام تحقیق نیست بلکه علاوه بر محققان مصرف کنندگان تحقیق نیز به بررسی متون احتیاج دارند. بررسی متون در موارد زیر می تواند به محقق کمک کند،مشخص کردن یک مشکل و سوال جدید و بهبود سوال قبلی، فهمیدن اینکه درباره موضوع نظر دانسته ها و نادانسته ها چیست و چه تحقیقی می تواند بیشترین کمک را به پیشرفت علم در موضوع مورد نظر کند؟مشخص کردن کمبودها و یا تناقض ها در تحقیقات روی موضوع مورد نظر که نیاز به تحقیقات جدید را مشخص می کنند.مشخص کردن نیاز به تحقیقات قبلی به وسیله نوع متفاوتی از تحقیق و یا در جمعیت متفاوت از تحقیقات قبلی پروش دادن یک فرضیه برای تحقیق مشخص کردن بهترین طراحی و جمع آوری داده برای یک مطالعه، کمک به تفسیر نتایجی که از تحقیق به دست آمده است .به خاطر داشته باشید که بررسی متون در مراحل مختلف تحقیق مانند مشخص کردن سوال تحقیق، بررسی ضرورت و امکان انجام یک تحقیق ، طراحی تحقیق و تدوین پروپوزال و نگارش مقاله برای محقق لازم می شود.

دانشجویان و اساتید و افراد دخیل در تصمیم گیریهای کلان همگی از مصرف کنندگان تحقیق هستند و برای اهداف مختلف از تحقیقات انجام شده استفاده می کنند. موارد زیر کاربردهایی از بررسی متون برای محققان می باشند:

جمع آوری اطلاعات بر روی یک موضوع به منظور افزایش آگاهی، به وسیله دانشجویان و اساتید و مدیران، آماده سازی یک دستورالعمل مبتنی بر شواهد توسط دانشمندان بالینی، مشخص کردن نقصها و اشتباهات خدمات بالینی و برنامه ریزی برای بهسازی این خدمات توسط مدیران بهداشتی، استفاده از بهترین شواهد روز برای ارایه خدمات بالینی که در دهه های اخیر تمایل جهانی به این مورد افزایش چشمگیری داشته است و با شکل گیری پزشکی مبتنی بر شواهد چهارچوب منظم و سیستماتیک پیدا کرده است.

بسم الله الرحمن الرحیم

مقدمه:

اصطلاح متون علمی به کلیه انتشارات تئوریک و تحقیقاتی موجود در مجلات علمی، کتاب‌های مرجع (Reference Books)، کتاب‌های درسی (Textbooks) ، گزارش‌های دولتی، بیانیه‌های مربوط به سیاست‌گذاری (Policy Statement) و نیز سایر اسناد مرتبط با جنبه‌های نظری، علمی و نتایج پرسشگری علمی (Scientitic Inquiry) اطلاق می‌شود.فرآیند جستجو، بازیابی، انتخاب، تحلیل نظام‌مند، خلاصه‌سازی و سنتز منابعی (اعم از مقاله، کتاب، پایان نامه و ...) است که در یک زمینه موضوعی خاص منتشر شده است.

لازمه این کار، بررسی دقیق مطالعات انجام شده برای ارزیابی هدف از انجام آن‌ها، تعیین میزان مناسب بودن و کیفیت روش‌های علمی به کار گرفته شده، بررسی تحلیل سؤالات و پاسخ‌های مطرح شده توسط نویسندگان، خلاصه‌سازی یافته‌های حاصل از مطالعات مختلف و نگارش سنتزی عینی از یافته‌های، ارائه شده از کل مطالعات مرتبط با موضوع است.

در عرف تخصصی و دانشگاهی به کلیه کارهای منتشر شده در یک موضوع خاص گفته میشود. یک نسخه نوشتاری است، که خلاصه ای از یافته های قبلی موجود درمتون پژوهشی که در مورد یک موضوع خاص نوشته شده اند را در برمی گیرد ، بررسی متون باید روشهای به کار رفته در کارهای پژوهشی را نیز شامل شود.

بررسی متون و استفاده از منابع موجود،یکی از ابزارهای اساسی جهت کسب اطلاعات لازم در تحقیق می باشد.اصولاً در هر نوع فعالیت آموزشی _ پژوهشی، برنامه ریزی و تصمیم گیری باید براساس واقعیت و اطلاعات موجود باشد، و جهت نیل به این مقصود بررسی متون منطقی ترین روش اولیه بنظر می رسد.

اهمیت بررسی متون به حدی است که خیلی از پژوهشگران آن را مقدم به بیان مسئله و حتی انتخاب موضوع تحقیق می دانند.مروری بر مطالعات به معنای جستجوی منابع اطلاعاتی مختلف به منظور دستیابی به جنبه های مختلف موضوع پژوهش است که برای محقق فرصتی فراهم می سازد تا درک کند در این زمینه چه کارهایی انجام شده و چه اطلاعاتی در این زمینه وجود دارد و او باید از کجا شروع کند و یا چه کاری و چگونه کار را انجام دهد.

سوابق پژوهشی بطور مستقیم به موضوع تحقیق مرتبط است.پیشینه تحقیق یک منطق اساسی را در تحقیق بیان می کند و به خواننده بیان می کند که چرا این تحقیق ، ادامه منطقی گزارش های پیشین است.زمانیکه به کار سایر افراد، استناد نماییم ، بحث و استنتاج ما قوی تر و مستحکم تر خواهد بود.

نکارکردهای بررسی منابع برای پژوهشگر:

تبیین مشکل یا سؤال پژوهشی جدید یا بهینه‌سازی سؤال پژوهشی قبلی مشخص کردن کمبودها و یا تناقض‌های پژوهشهای انجام گرفته در خصوص موضوع که نیاز به پژوهش‌های جدید را مشخص می‌کنند.مشخص شدن نیاز به تکرار پژوهش‌های قبلی بوسیله نوع متفاوتی از پژوهش و یا در جمعیتی متفاوت کارکردهای بررسی منابع برای پژوهشگر، پرورش دادن یک فرضیه برای پژوهش مشخص، کردن بهترین طرح مطالعه و روش جمع‌ آوری داده‌ها برای مطالعه، کمک به تفسیر نتایج بدست آمده از پژوهش.

امروزه وجود انبوهی از اطلاعات در متون بهداشتی هم یک فرصت و هم یک چالش است. برای غلبه بر این چالش به روشی نظام‌مند برای مرور متون نیاز است که بتوان از آن‌ها با کارایی تمام استفاده کرد. روش ماتریکس در واقع ابزاری برای نیل به این هدف است.

روش ماتریکس هم نوعی ساختار و هم نوعی فرآیند برای مرور نظام‌مند متون است. ساختار آن مربوط به پوشه اصلی مرور متون یا همان Literature Review Master Folder است که حاوی تمامی یاداشت‌ها و مدارک جمع‌آوری شده حین فرآیند مرور متون است.

نکات ضروری در باب اهمیت متون:

هدف محقق در بررسی متون، می تواند نشان دهنده اطلاعات محقق در زمینه پیشرفت ها و مطالعات موجود در این زمینه باشد.لزومی ندارد، همه ی مطالعه های انجام شده به تفصیل پشت هم نوشته شوند. فقط کافیست، شبیه ترین و به روز ترین تحقیق، به موضوع مورد نظر محقق و مهمترین نتایج مطالعات بازنگری شوند. در بررسی متون نباید خلاصه‌ای از «تمام» مطالعات قبلی را آورد؛ خوانندگان از خلاصه تمام کارهای قبلی بهره نمی‌برند، بلکه دچار زحمت نیز می‌شوند. باید منابعی را انتخاب کرد که متناسب و به جا باشند؛ نه اینکه نویسنده بخواهد صرفاً نشان دهد جستجوی وسیعی انجام داده است.تا حد امکان به مطالعاتی اشاره کنید که مستقیماً مرتبط با تحقیق شما هستند؛ این باعث می‌شود که مقدمه کوتاه‌تر شودترجیحاً از مقالات پژوهشی اولیه در قسمت بررسی متون مقدمه استفاده کنید، هر چند یافتن مقاله مروری مرتبط با موضوع، در فرآیند مرور بر متون و یافتن مقاله‌های اصلی می‌تواند بسیار سودمند باشد.

از مقاله‌های منتشر شده در طول مدت اجرای مطالعه و نیز چکیده مقالات کنگره‌ها نیز غافل نمانید. به عبارت دیگر نباید صرفاً به بررسی متون در زمان تنظیم پروپوزال اکتفا نمود.درحقیقت مروری بر مطالعات خلاصه ای از نکات اصلی، نتیجه گیری عمومی و خلاء موجود در مطالعات و کاربرد در تحقیق می باشد. در هنگام سازمان دهی مرور مطالب، اول بحث را به مطالعاتی که حداکثر ارتباط را با مطالعه حاضر دارند اختصاص دهید.در واقع نویسنده باید روشن سازد که مطالعه وی به مطالعات قبلی چه می‌افزاید.– مجلات نمابررسی متون+ مجلات طالب مورد اس

یکی از مراحل اصلی و پایه ای پژوهش بررسی متون به صورت ابتدایی می توانددر خلق ایده های پژوهشی و جهت دادن سوالات پژوهشی نقش داشته باشد.بررسی متون اولیه در شناسایی و روشن نمودن مشکل مورد پژوهش کمک کننده است. ه

چند سوال مهم در این بحث، و ضرورت و اهمیت متون:

w منابع (Literature) چه هستند؟

w مرور منابع (Literature Review) چیست؟

w اهمیت مرور منابع چیست؟

w مراحل مرور منابع کدامند؟

w انواع منابع اطلاعاتی کدامند؟

از هر مقال

جایگاه و اهمیت رو به رشد متون در طبقه بند ی های جهانی:

انواع منابع:

w اطلاعات پایه

(Established Sources of Information)

w اطلاعات روزآمد

(Web based information sources)

انواع محمل اطلاعاتی:

1) منابع چاپی

2) منابع الکترونیک

انواع منابع الکترونیکی:

1) Databases

2) Journals and Electronic Books.

3) Drugs Information.

4) Search Engines.

5) Medical Portals.

6) PDA Downloads Sites.

7) Decision Support Systems (DSS)

Databases

A. Bibliographic

B. Pre-filtered or Synthesized

نتیجه گیری:

باتوجه به افزایش روز افزون اطلاعات و حجم کار ووسیع شدن انتشارات در محمل های شکلی متفاوت،ما هر نوع پژوهشگر متخصص یا غیر متخصص برای انجام پروژه و هرنوع فعالیت و تحقیق نیازمند استفاده از متون و پیشینه های انجام شده در مدارک و منایع اطلاعاتی هستند.دانسته های قبلی پژوهشگران کمک شایانی برای به ثمر رساندن تحقیق ما به صورت خلق و دانسته ی جدید میشود.

منابع:

قابلیت و تاثیر کشورهای در حال رشد در تولید متون علمی، دکتر فریده عصاره ، ترجمه علی مزینانی.

کتابخانه و کتابداریپدیدآورنده :علی مزینانی، ناشر : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت) - 1385 .

اشنایی با بانک های اطلاعاتی،دکتر آتش جعفر نژاد، ناشر: سمت:1385.

روﺷﻲ ﻧﻮﻳﻦ ﺑﺮای دﺳﺘﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻨﺪی ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻣﺘﻮن ﻣﻘﺎﻻت ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی ﻓﻨﺎوری اﻳﺮان ﻧﺎﻧﻮ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن

کتاب خلاصه کتاب و کتابداری حمید محسنی،تهران،1390.

www.scholar.google.com

www.irandoc.ac.ir

http www.noormags.ir/

http://www.ensani.ir

بسم الله الرحمن الرحیم

مقدمه: