پیش به سوی کتاب و کتاب خوانی

وبلاگی برای کتابداران ایران و دانشجویان کتابداری در همه مقاطع تحصیلی

پیش به سوی کتاب و کتاب خوانی

وبلاگی برای کتابداران ایران و دانشجویان کتابداری در همه مقاطع تحصیلی

معرفی کتابخانه مرکزی تبریز


معرفی کتابخانه مرکزی تبریز


کتابخانه مرکزی (ملّی سابق) تبریز در سال 1335 به همت خیّرین فرهیخته و مساعدت عموم مردم تاسیس شد و با همت و  اهدای کتاب‌های  نفیس اهدایی برادران نخجوانی و شخصیت های فرهیخته دیگر شروع بکار کرد.

 

این کتابخانه از بدو تاسیس به دلیل داشتن منابع غنی و منحصر بفرد، همواره مورد توجه محققان و نویسندگان ، اندیشمندان داخلی و خارجی بوده، به طوری که سازمان فعالیت های فرهنگی یونسکو در سال 1344 این کتابخانه را به عنوان کتابخانه امانت‌دار یونسکو شناخت و حق استفاده از کلیه انتشارات یونسکو را به این کتابخانه اعطاء کرد.

در سال 1380 با پایان کار احداث ساختمان جدید در خیابان آزادی تبریز به این محل انتقال یافت. ساختمان بزرگ و باشکوه کتابخانه مطابق با استانداردهای کتابخانه ای جهان طراحی و ساخته شده و با 11000 متر مربع زیر بنا در داخل محوطه و فضای سبزی به مساحت حدود 5 هکتار واقع گردیده که آن را همچون نگینی در میان گرفته است .

بخش های مختلف خدماتی این کتابخانه عبارتندا ز :

1-      مخزن کتاب

در این بخش کتاب مورد نظر مراجعین بعد از جستجو از طریق رایانه،  برگه بازیابی کتاب به صورت خودکار به مسئول مربوطه ارسال و پس از ثبت توسط رایانه ، طبق مقررات مربوطه، کتاب به امانت داده می شود.

2-      بخش ویژه خدمات مرجع

منابع مرجع و نفیس کتابخانه مرکزی تبریز که درمجموعه های ویژه هنر، کتابداری و اطلاع رسانی ، آذربایجان شناسی، قرآن و نهج البلاغه ، دیوان شعرا، قوانین و مقررات، پایان نامه ها، دائره المعارف ها و سایر کتاب‌های  مرجع نگهداری می شوند . کتاب‌های  این بخش نیز قابل امانت نیستند و مراجعه کننده در محل تالار مطالعه خدمات مرجع از آنها استفاده می نماید.

3-      بخش منابع چند رسانه ای (سمعی و بصری) و نشریات جاری

انواع عکس، پوستر، بروشور، تراکت ، بیانیه ها ، نوارهای صوتی و تصویری، CD ،اسلاید و ... مربوط به مراسم و وقایع و رویدادهای تاریخی و نیز روزنامه ها و نشریات جاری مملکت جهت استفاده محققان و نویسندگان در این بخش گردآوری، طبقه بندی و ارائه می‌شوند.

4-      آرشیو نشریات ادواری :

هزاران عنوان از نشریات ادواری از دوره قاجار تا کنون به صورت مجلّد و با فهرست نویسی و داده پردازی رایانه ای در این مجموعه نگه‌داری می شود. روزنامه وقایع اتفاقیه و روزنامه آذربایجان از جمله روزنامه های قدیمی و با ارزش این مجموعه می باشند. در این مجموعه بیش از 2090 عنوان نشریه در بیش از 70 هزار نسخه مجلد آرشیو شده است.

5-      مخزن نسخ خطی و گنجینه مخطوطات و نفایس

هزاران جلد کتاب خطی ، چاپ سنگی و سربی قدیمی و نیز اسناد خطی و کتیبه ها و تابلوهای بسیار نفیس خوشنویسی از هنرمندان دوره های صفوی و قاجاریه در این بخش نگهداری و مورد بهره برداری محققان قرار دارد. وقنامه ربع رشیدی که در سال به عنوان اولین اثر مکتوب از ایران در حافظه جهانی ثبت گردید نیز در این بخش نگهداری می شود .

6-      سایر بخش ها:

بخش خدمات فنی ، نقشه ها و اطلس ها، بخش صحافی، بخش آفت زدایی و آزمایشگاه آسیب شناسی کتاب‌ها ، بخش ویژه روشندلان ،بخش  مرمت کتاب‌ها، مرکز رایانه، اینترنت و مدیریت شبکه از دیگر بخش‌های کتابخانه مرکزی تبریز می باشد .

این کتابخانه که در حال حاضر بزرگ‌ترین کتابخانه عمومی کشور محسوب می شود قریب به 15 هزار نفر عضو فعال دارد و در سال 88 به عنوان کتابخانه نمونه کشوری از طرف  نهاد کتابخانه های عمومی کشور انتخاب شده  و نیز در سال 1390 به عنوان اولین کتابخانه عمومی در سطح کشور موفق به دریافت گواهینامه استاندار بین المللی ISO 9001:2008 خدمات کتابخانه‌ای شد.


نشانی: تبریز – بلوار آزادی – چهارراه لاله – کتابخانه مرکزی تبریز

کتابداری سودمندترین شغل

کتابخانه‌ها مثل درمانگاه روح، کتابداران همانند پزشکان و کتاب‌ها نیز به مثابه داروهایی هستند که توسط کتابداران برای سلامت روح و جسم اعضای جامعه تجویز می‌شوند؛از این‌رو می‌توان شغل کتابداری را سودمندترین شغل دانست.

از گذشته‌های دور تا به امروز کتاب را معلم دلسوز و دانای خوش‌زبان، سرچشمه جوشان علم و دانایی، غذای روح و روان، مونس تنهایی و همدم دلتنگی انسان، ضامن بیداری و ثروتی بی زوال یاد می‌شود.

جوهر تمدن اسلامی و تفاوت تمدن اسلامی با تمدن‌های پیشین و معاصر نیز به کتاب و کتاب‌خانه برمی‌گردد؛ چرا که این تمدن اسلامی بوده است که از دل کتاب متولد شد و با کتاب به حرکت درآمد و با گسترش کتاب و کتابخانه‌ها نیز به یک دوره طلایی تمدنی رسید.

از طرفی وجود  احادیث و روایات بی‌شماری از رسول ‌اکرم «ص»  و ائمه «ع»  درباره دانش و پژوهش، جایگاه کتاب و کتابخانه در تمدن اسلام به وضوح آشکار می‌شود.

به عنوان مثال در قرن‌های سوم و چهارم هجری که اوج عظمت تمدن اسلامی محسوب می‌شود، کتاب به یکی از اقلام مورد نیاز و ضروری در زندگی مسلمانان تبدیل شده بود. تا جایی که «ویل دورانت» می‌نویسد:«در غالب مسجدها کتابخانه‌ای بود؛ در بیشتر شهرها نیز کتابخانه‌های عمومی بود که تعداد زیادی کتاب داشت و درهای آن به روی طالبان علم گشوده بود.

در اهمیت این مساله نباید از سخنان زنده یاد دکتر«عبدالحسین زرین کوب» نباید غافل بود؛ وی در مقدمه کتاب «کارنامه اسلام» نوشته است: «آنچه این تمدن را جهانی کرده است، در واقع نیروی شوق و اراده کسانی است که خود از هر قوم و ملتی که بوده اند، به هر حال منادی اسلام بوده اند و تعلیم آن. بدین گونه مایه اصلی این معجون، که تمدن و فرهنگ اسلامی خوانده می شود، در واقع اسلام بود که انسانی بود و الهی، نه شرقی و نه غربی».

 و در اهمیت جایگاه کتاب و کتابخوانی در نزد ایرانیان همین بس که در کلام شاعری نامی چون عبدالرحمن جامی این بیت آمده است:

انیس کنج‌ تنهایی کتاب است***فروغ صبح دانایی کتاب‌ است.

و اما کتابداران را فرهیختگانی می‌توان نامید که تشنگی دیگران را تاب نمی‌آورند، و روح و روان تشنه معرفت و دانایی را در آب کتاب می شویند تا این جان‌ها از عطر  کتاب جانی دوباره بگیرند.

عشق، پیش نیاز کار کتابداری است پس اگر عاشق کتاب هستید، شغل کتابداری شغلی سودبخش است چرا که یک کتابدار باید کتاب‌ها و برنامه‌های کتابخانه‌ای را به همراه کمک به مشتریان برای پیدا کردن آنچه که دنبال آن می‌گردند، حفظ کند و اما زمانی که می‌داند چگونه از سیستم کتابخانه‌ای استفاده کند، این کار برای او لذت‌بخش خواهد بود.

کتاب و کتابخوانی یکی از دغدغ‍ه‌های اصلی مقام معظم رهبری است، معظم‌له در رابطه با جایگاه کتابدار و شغل کتابداری می‌فرمایند: «کتابدار صرفا کسی که خدمت آوردن کتاب را بر عهده می‌گیرد نیست بلکه می‌تواند به عنوان یک مرجع برای راهنمایی مراجعه کنندگان باشد».

یکی از ویژگی‌های تعیین‌کننده در تنظیم رابطه میان کتابداران با اعضای کتابخانه، در اصطلاح «دست به کتاب» بودن کتابداران است؛ اما در گام نخست لازم است کتابدار تخصص و مهارت لازم برای تصدی شغل خود داشته باشد.

کتابداران اتفاقات دنیای امروز را رصد کنند

تحصیل در مقطع دکتری کتابداری در وضعیت فعلی با مخاطراتی جدی همراه خواهد بود

چه توصیه‌ای برای کسانی که در این رشته تحصیل می­کنند، دارید؟

من به چند نکته مهم (به نظرم خودم) می‌خواهم اشاره کنم؛

در کنار یادگیری مباحث حوزه کتابداری یادگیری مباحث مدیریتی، جامعه شناسی، فلسفی، و البته کامپیوتر را به شدت توصیه می‌کنم. بی پرده عرض ‌کنم در رشته کتابداری، شما یک سری مفاهیم تخصصی را یاد می‌گیرید ولی نگرش و باور علمی شما به اندازه مدرک شما رشد نمی‌کند و این مساله در بیشتر رشته‌های دانشگاهی در ایران صادق است؛

اگر در حال تحصیل هستید به هیچ عنوان آینده کاری خود را فقط به کتابخانه‌ها گره نزنید و در وهله اول ببنید چه کاری خود می‌توانید راه اندازی کنید و اگر نه در سایر حوزه‌های کاری از عهده انجام چه کاری بر می‌آیید. البته کار در کتابخانه بسیار خوب است ولی در وضعیت فعلی چند نکته است که باید به آن توجه کرد ۱.  روز به روز وضعیت کاری حوزه کتابداری بدتر می‌شود؛ ۲. تصور می‌کنم ما در دانشگاه چیز زیادی به شما یاد نمی‌دهیم و یا شما تمایل ندارید یاد بگیرید و عملاً در کار انتظار کارفرما را برآورده نمی‌کنید و در نتیجه استخدامتان کمی با سختی همراه می شود (مصاحبه‌های من حداقل با ۲۰۰ فارغ التحصیل در ۱۰ سال گذشته این را نشان می‌دهد)

اگر در مقطع ارشد در حال تحصیل هستید و هنوز دکتری نمی‌خوانید عرض می‌کنم به‌هیچ عنوان تحصیل در مقطع دکتری در وضعیت فعلی را توصیه نمی‌کنم. این نکته را به این دلیل عرض نمی‌کنم که اگر دکتری بخوانید جای من و امثال من تنگ می‌شود بلکه به این دلیل عرض می‌کنم خواندن دکتری در وضعیت فعلی که به‌طور میانگین ۱۰۰۰ نفر در ترم‌های مختلف مقطع دکتری در دانشگاه‌های دولتی، شبانه، پردیس، آزاد، پیام نور و… مشغول به تحصیل هستند و همین الان بالغ بر ۲۰۰ نفر دکتری کتابداری فارغ‌التحصیل، شغل مناسبی ندارند برای غالب دانشجویان اگر نگویم دو سر باخت، می‌گویم با مخاطراتی جدی همراه خواهد بود.

اگر در مقطع دکتری مشغول به تحصیل هستید عرض می‌کنم حوزه تخصص خود را از همان اول مشخص کنید تا جایگاهی برای خویش پیدا کنید. در جامعه فعلی، دکتری که در همه حوزه‌ها اطلاعات خوبی داشته باشد متخصص محسوب نمی‌شود و نمی‌تواند تاثیرگذار باشد و برای خودش جایگاه در آینده پیدا کند.

و سخن پایانی از زبان شما برای کتابداران

آخرین نکته‌ای که فکر می‌کنم باید به آن بپردازم و روی سخنم با دوستان دانشگاهی خودم است اینکه در همه جای دنیا وقتی بنا به ضرورت و مقتضیات زمان، سرفصل‌های درسی عوض می‌شود و دروسی از رشته‌های کامپیوتر، زبان‌شناسی، فناوری اطلاعات؛ فلسفه و… به سرفصل‌های درسی اضافه می‌شود به این معنی نیست که من کتابدار باید آن درس‌ها را شب آماده و فردا سر کلاس ارائه دهم بلکه به این معنی است که باید متخصصانِ صاحب‌دانش از همان رشته‌ها مشارکت داشته باشند و نگرش‌های واقعی را به دانشجویان منتقل کنند که تصور می‌کنم ما سرفصل‌هایمان در حال تغییر است ولی در بیشتر موارد فقط سرفصل‌ها عوض شده و در عمل اتفاقی جز این نیفتاده.

در پایان برای همه کتابداران و تلاشگران حوزه علم و دانش آرزوی موفقیت دارم.