فلسفه کتابداری و اطلاعرسانی. فلسفه واژهای است با ریشه یونانی به معنای عشق به دانایی و دانش که عمومآ آن را معرفت نظری؛ دانش ناظر به پرسش و چون و چرا درباره جهان، زندگی، و هدف غایی آن؛ یا دانشی که مدعی شناخت حقایق است؛ میدانند. در گفتوگوهای روزمره به معنای علت و دلیل کنشها و رفتارها نیز بهکار میرود (:1 ج 6، ذیل "فلسفه"). معناهای دقیقتر آن عبارتند از: 1) کسب آگاهی کلی درباره ارزشها و واقعیت، بیشتر از راه تأمل و تعقل تا مشاهده، 2) تحلیل زمینهها و مفاهیمی که مبین باورهای بنیادیاند، 3) نظام مفاهیم فلسفی، 4) نظریههایی که زیربنای فعالیتها یا اندیشهها هستند، و 5) بنیادیترین باورها، مفاهیم و نگرشهای فرد یا گروه (:23 ذیل واژه).
در اینجا دو پرسش مطرح میشود: یکی اینکه در این بحث کدام یک از تعریفهای بالا موردنظر است، و دیگر اینکه آیا مفاهیم فلسفی رشته کتابداری و اطلاعرسانی بهصورت منظم در متون پایه تنظیم و تدوین شدهاند یا باید آنها را از میان باورها و مفاهیم و نگرشهای پراکنده و احتمالا غیرمنسجم استخراج کرد؟
در پاسخ به نخستین پرسش باید گفت منظور از فلسفه در اینجا، دستگاهی از مفاهیم و نظریههاست که زیربنای اندیشهها و فعالیتهای کتابداری و اطلاعرسانی، و راهنمای کارِ[1] این رشته است؛ بنابراین پرداختن به فلسفه این رشته مستلزم طرح پژوهشها، نظریهها، و روششناسیهایی است که عملا براین رشته و حرفه تأثیرگذار بوده و هستند. پاسخ به دومین پرسش وابسته به پاسخ نخست است و آن اینکه مفاهیم فلسفی و نظریهپردازیها در این رشته هنوز فاقد انسجام لازم است. به عبارتی، کار انجام شده بر روی مبانی نظری رشته به لحاظ کمی و کیفی در حدی نبوده که فلسفه کتابداری و اطلاعرسانی بتواند بهصورت شاخهای مستقل و منسجم مثل فلسفه علم، فلسفه تاریخ، فلسفه روانشناسی، و فلسفه دین اظهار وجود کند: تا به حال درسنامههایی باعنوان "فلسفه کتابداری و اطلاعرسانی" تدوین نشده است که حاصل و نشانه پژوهشهای مقطعی و تداومی در این زمینه باشد. حتی در >دایرهالمعارف کتابداری و اطلاعرسانی<، سخن در مورد فلسفه رشته ذیل مدخل فلسفه علم (با تیتر فرعی کاربرد فلسفه علم در کتابداری و اطلاعرسانی) آمده است. دهها نقل قول نیز از صاحبنظرانی چون پییرس باتلر*، بیرگر یورلند[2] ، ویلیام ای. مک گرات، کی.ای. پتیگرو[3] ، کریشان کومار، رونالد آر. پاوئل[4] ، چارلز اچ. بوشا، استفان پی. هارتر، لوئل مارتین[5] ، ویلفرد لنکستر*، جس. اچ. شرا*، توماس دبلیو. شونیسی[6] ، گای گاریسون، جفری ان. گاتن، و اریک تراهان مؤید ضعف نظریهها بهویژه پژوهشهای بنیادی در این رشته است (:8 8-9). علاوه بر این، مباحثات و بلکه مناقشات بسیاری صرف پرسشهایی از این قبیل شده است که آیا کتابداری و اطلاعرسانی دو حوزه مجزا و مستقل است یا یکی زیرشاخه دیگری است؟ آیا اطلاعرسانی از ترکیب کتابداری و علم رایانه زاده شده یا علم کتابداری و علم اطلاعرسانی هر دو زیرشاخههایی از مدیریت اطلاعات هستند؟ البته در طول چند دهه، لحن مدافعان و مخالفان جدایی کتابداری و اطلاعرسانی تغییر کرده و جدلهای خصومتآمیز نخستین، به گفتوگوهای سازندهای متمایل شده است، اما هیچ یک از این دیدگاهها بهصورت پارادایم مشخصی تبیین و تثبیت نشده و غالبآ به شرح اشتراکات و افتراقات این دو حوزه اکتفا شده است. مثلا تامس وال، ضمن برشمردن اشتراکات کتابداری و اطلاعرسانی، بدون اشاره به رابطه این دو حوزه تفاوتهای مهم آنها را اینگونه برمیشمارد: 1) به لحاظ نظری، کتابداری قائل به رسالتی اجتماعی است، در حالی که اطلاعرسانی تأکید بر ماهیت اطلاعات دارد و به جنبههای فنی و فناورانه بهرهگیری از اطلاعات میپردازد؛ 2) به لحاظ عملی، هدف کتابداری خدمت به کاربران است، و هدف اطلاعرسانی افزایش بهرهوری و کارآیی است؛ 3) انگیزه کتابداران اعتقاد به اصول آرمانی حرفه و ایجاد امکان دسترسی آزاد و برابر به پیشینههای مدون دانش است، و انگیزهاطلاعرسانان برآوردن هدفهای سازمانها و غالبآ سوددهی به سازمان مادر است؛ و 4) دامنه کار کتابداری محدود به نهاد کتابخانه است، حتی اگر این کتابخانه مجهز به امکانات الکترونیکی و دیجیتالی شده باشد، ولی دامنه کار اطلاعرسانی حوزه وسیعتری را دربرمیگیرد که فراتر از نهاد کتابخانه و مرکز اطلاعرسانی است (:27 ج 49، ص 311-315).
برای پی بردن به سببهای شکل نگرفتن پارادایم واحد در رشته، لازم است از این رشته و پیدایش و تحول تاریخی آن ــ چه در دورانی که "کتابداری" بود و چه آنگاه که "علم کتابداری" و "علم اطلاعرسانی" و "علم کتابداری و اطلاعرسانی" شد ــ آگاهی داشته باشیم. ما باید بدانیم در این دورهها، هریک از رشتهها از چه نظریهها و دیدگاههایی بهره برده و در هر دوره، مبانی فلسفی رشته و حرفه کدامها بودهاند. این دورهها را میتوان بهصورت زیر تنظیم کرد: 1) دوره رواج اصول آرمانی حرفه؛ 2) دوره تکوین فنون بازیابی اطلاعات و نخستین نظریهها؛ 3) دوره پژوهشهای علمی با رویکردهای پوزیتیویستی و نظاممدار؛ 4) دوره پژوهشهای علمی با رویکردهای شناختی و کاربرمدار؛ و 5) دوره رویکردهای متأثر از جریانهای عصر پست مدرن.
.
ادامه مطلب ...کتاب شناسیها
اختراع صنعت چاپ در سال 1440 میلادی تحول عظیمی در جامعه بشری ایجاد کرد. از برکت این صنعت امکان چاپ کتاب در نسخ زیاد حاصل آمد و کتاب سریع تر و ارزان تر در اختیار اهل علم قرار گرفت. افزایش و توسعه انتشارات از توانایی فعلی جوامع بشری برای کنترل آنها بیشتر است و با گسترش کتابخانه ها نیاز به تهیه کتاب شناسی نیز احساس شد.
هیچ کتابخانه جدیدی نمی تواند بدون ابزارهای کتاب شناختی از قبیل کتاب شناسی ها خدمت کافی ارائه نماید. کتاب شناسی ها به استفاده از کتاب ها و دیگر مواد کمک می کنند و به این ترتیب کاربرد سودمند دانش را ارتقا می دهند. بنابراین کتاب شناسی ها اهمیت بنیادی دارد و موتد پایه در هر مجموعه مرجع را تشکیل می دهد.
IRANICA
The Encyclopaedia Iranica is a multi-disciplinary reference work and research tool designed to record the facts of Iranian history and civilization. It focuses on the land, life, culture and history of all Iranian peoples and their interaction with other societies.
From the biographies of notable men and women in every field of endeavor to descriptions of all Iranian cities and monuments (ancient and modern), from oil installations to major banks, from Zoroastrian scriptures to Jewish shrines and Islamic rituals, from Persian classics to modern novels, from Iranian flora and fauna to Persian music and folklore, from philosophy and mysticism to calligraphy and architecture, all aspect of life in Iranian and related cultural areas are studied and described in articles presenting the current state of research in their texts and appended bibliographies.
To inform a worldwide readership of scholars and general readers and to stimulate further research in different disciplines have been the twin primary and continuing concerns of the project from the outset.
Read more: www.iranica.comایرانیکا را آنلاین بخوانید: « Encyclopaedia Iranica »
Read more: http://www.motarjemonline.com/forum/showthread.php?591-%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7#ixzz2CjDdHSzM
Under Creative Commons License: Attribution Non-Commercial
لسیتی از دایرة المعارفهای الکترونیکی
دایرة المعارفهای الکترونیکی چند برتری عمده دارند،آنها عموما ارزانتراند،کم حجماند و از این رو جای بسیار کمتری را اشغال کرده و به آسانی قابل حمل و نقلاند،همچنین آنها دارای برنامههای جستوجو میباشند که میتوان سراسر دانشنامه را کلید واژهای جستوجو کرد از این رو یافتن اطلاعات در مورد هر موضوع با سرعت بیشتر ممکن است؛بعلاوه دایرة المعارفهای الکترونیکی عموما چند رسانهای هستند و امکان عرضه اطلاعات به صورت فایلهای صوتی و تصاویر ویدئویی نیز در این نوع دایرة المعارفها وجود دارد،توانایی که دایرة المعارفهایی چاپی فاقد آنند،از سوی دیگر به کمک چاپگر امکان چاپ مطالب و نوشتههای آن وجود دارد.همچنین دایرة المعارفهای الکترونیکی و به ویژه دایرة المعارفهایenilnO،با سرعت و سادگی بیشتری به روز میشوند؛این مزایا استفاده از دایرة المعارفهای الکترونیکی را بسیار فراگیر میکند.
دایرة المعارفهای الکترونیکی به چند صورت:بر روی لوحهای فشرده( moR DC )و یا مکان خریدن وdaolnwoDکردن از طریق اینترنت،امکان استفاده رایگانenilnOو یا با آبونه شدن و پرداخت حق اشتراک ماهانه و یا سالانه در دسترس میباشند.از این رو بسیاری از دایرة المعارفهای شناخته شده به انتشار نسخهای الکترونیکی از دایرة المعارف خود دست زدهاند.